नेपालको सुदूरपूर्वी जिल्ला पाँचथरको पनि सुदूरपूर्वी भागमा फालेलुङ गाउँपालिका अवस्थित छ । महाभारत पर्वत श्रृंखलाको फालोट क्षेत्रमा पर्ने आकर्षक कुखुराको भाले आकारको ढुंगा जसलाई स्थानीय लिम्बू लवजमा ‘फालेलुङ’ भनिन्छ, त्यसैबाट यस गाउँपालिकाको नाम ‘फालेलुङ’ रहन गएको हो । फालेलुङ गाउँपालिकाको पूर्वमा भारतको सिक्किम र पश्चिम बंगाल राज्यहरु, उत्तरमा याङवरक गाउँपालिका, पश्चिममा हिलिहाङ गाउँपालिका र दक्षिणमा फिदिम नगरपालिका तथा इलामको सन्दकपुर गाउँपालिका पर्दछन् ।

            कुल २०७.१४ वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफल ओगटेको यस गाउँपालिका ८ वटा वडाहरुमा विभक्त छ । ४८४१ घरधुरीमा ११,५६४ महिला र १०,३२० पुरुष गरी २१,८८४ जना मानिसहरुको बसोबास रहेको छ । ५,५६५ हेक्टर वन क्षेत्र भएको यस गाउँपालिकामा २०,३२० हेक्टर जमिनमा खेतीपाती लगाइन्छ ।

            नेपाल–भारत सीमा क्षेत्रमा पर्ने फालोट, तीन सिमाना, चारराते प्रचुर संभावनाले युक्त सुप्रसिद्ध पर्यटकीय गन्तव्यहरु हुन् । वर्षको ४ महिना हिउँले ढाक्ने यी क्षेत्रमा २८ प्रजातिका गुराँसहरु तथा दर्जन बढी प्रजातिका अमूल्य जडिबुटीहरु पाइन्छन् ।

            हेंवाखोला, खेउथाम खोला, नवमीखोला, मुवाखोला आदि यहाँका प्रमुख नदीहरु हुन् भने पानावा झर्ना, मुवा झर्ना, तीन छाँगे झर्ना आदि यहाँका मनमोहक झर्नाहरु हुन् । सुकेपोखरी, लामपोखरी, भैंसे पोखरी, जलजले पोखरी, हेंवागंगा यस गाउँपालिकाका चित्ताकर्षक तालतलैयाहरु हुन भने शिवगंगा, आगेजुङ गुम्बा, पाथीभरा, महादेवस्थान, नरेलुङ धाम, हेंवाकोठी, बुढीथाम, पुस्तके ढुंगा आदि यहाँका पवित्र धार्मिक स्थलहरु हुन् ।

            पशुपालन, खेतीपाती र पर्यटन व्यवसाय नै यहाँका मानिसहरुका मूख्य पेशा हुन् । यस गाउँपालिकामा लिम्बू, राई, क्षत्रीय, ब्राह्मण, मगर, तामाङ, दलित आदि विविध जातजातिको साझा बसोबास रहेको पाइन्छ । यहाँको ‘प्रकृति’ र ‘संस्कृति’ मा ‘प्रविधि’ समेत जोड्न सकेमा निकट भविष्यमै फालेलुङ गाउँपालिकाको उज्यालो भविष्यको सहज परिकल्पना गर्न सकिन्छ ।